Kansızlık (Anemi) Belirtileri Nelerdir? Kansızlığa Ne İyi Gelir?

Kansızlık (Anemi) Nedir?

Anemi, kana kırmızı rengi veren ve oksijen taşıyan hemoglobin miktarının azalmasına bağlı olarak gelişir. Bir çeşit protein olan hemoglobin, kanda kırmızı kan hücreleri tarafından taşınır. Kırmızı kan hücrelerinin sayısındaki azalma hemoglobin sayısında düşmeye neden olur ve buna bağlı olarak hücrelere oksijen taşınması engellenir. Hücreler ihtiyaç duydukları oksijene ulaşamadığında vücutta kansızlık belirtileri gözlenir. Anemi, pek çok farklı nedene bağlı olarak farklı çeşitlere sahiptir. Kısa süreli ya da uzun süreli olabilir ve hafif ya da şiddetli anemi belirtileri yaşanabilir, hatta ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir.^{2 3 4} Anemi aynı zamanda sabahları yorgun uyanmanın sebepleri arasındadır. Kandaki kırmızı kan hücrelerinin üretiminin azalması ya da kusurlu olması nedeniyle gelişen anemi ve kandaki kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasındaki artıştan kaynaklanan anemi olarak temelde iki ana anemi türü vardır.

Yaygın anemi çeşitleri şunlardır:

• Kan kaybı ya da diyet ile yetersiz demir alımından kaynaklanan demir eksikliği anemisi,
• Diyet ile yetersiz B12 ya da folik asit alımına bağlı olarak ya da emiliminde bozukluklar nedeniyle gelişen vitamin eksikliği anemisi,
• Kanser, HIV/AIDS, Crohn hastalığı gibi kırmızı kan hücrelerinin üretimini engelleyen kronik hastalıklar sonucu ortaya çıkan kronik hastalık anemisi,
• Lösemi veya miyelofibroz gibi kemik iliği hastalıkları sonucu oluşan aplastik anemi,
• Kırmızı kan hücrelerinin yok edildiği bir hastalık olan hemolitik anemi,
• Kırmızı kan hücrelerinin anormal şekil aldığı orak hücreli anemi.^{2 3 4}

Kansızlık (Anemi) Belirtileri Nelerdir?

Anemi, kırmızı kan hücrelerinin fonksiyonlarını engeller ve hücrelerin ihtiyaç duyduğu oksijene ulaşmasını önler. Bu durum tüm vücut sistemlerini olumsuz etkiler.⁵ Yaygın olarak görülen anemi kansızlık belirtileri şunlardır:

Kansızlık (Anemi) Neden Olur?

Anemi nedenleri, aneminin türüne göre farklılık gösterir. Diyet ile yetersiz demir alımı, kan kaybı, ağır adet kanamaları, ülser ve kanser gibi hastalıklar, bazı ağrı kesiciler ve aspirin gibi ilaçların kullanımı demir eksikliği anemisi nedenleri arasındadır. (4) Buna ek olarak kansızlık nedenleri aşağıdakileri kapsayabilir:

• Folat ve B12 vitaminin yetersiz alımı ya da bu vitaminlerin emilimini engelleyen hastalıklar,
• Kanser, HIV/AIDS, romatoid artrit, böbrek hastalıkları ya da Crohn gibi inflamatuar hastalıklar,
• Enfeksiyonlar, bazı ilaçlar, otoimmün hastalıklar, toksik kimyasallara maruz kalma nedeniyle gelişebilen aplastik anemi,
• Lösemi, myelofibroz gibi kemik iliği hastalıkları,
• Kırmızı kan hücrelerinin yok edilme hızını artıran genetik bir hastalık olan hemolitik anemi,
• Kırmızı kan hücrelerinin orak ya da hilal gibi anormal şekil alması (orak hücre anemisi).⁴

Kansızlığa Ne İyi Gelir?

Bazı anemi türleri kısa süreli ve hafif seyrederken bazı anemi türleri ise ömür boyu sürebilir. Kansızlık tedavisine yardımcı olmak ve belirtileri hafifletmek için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:

• Dinç ve enerjik kalmak için yeterli ve dengeli bir diyeti takip edebilir ve beslenme programına kırmızı et, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, tahıllar ve kuru baklagiller gibi demir içeriği yüksek kansızlığa iyi gelen besinler ekleyebilirsiniz.^{2 4 6}
• Folik asit ve B12 vitamini açısından zengin kansızlığa iyi gelen yiyecekler ile diyetinizi destekleyebilirsiniz. ^{2 4 6}
• Demirin vücut tarafından emilimini ve kullanımını artıran C vitamini içeriği yüksek turunçgiller gibi taze meyve sebzeler içeren besinler ile anemi tedavisine ve önlemesine katkıda bulunabilirsiniz. ^{2 4 6}
• Yeterli su tüketmeye dikkat edebilir ve düzenli egzersiz yapabilirsiniz.^{2 4 6}
• Toksin kimyasallara maruz kalmaktan kaçınabilirsiniz.^{2 4 6}
• Enfeksiyonlara yakalanma riskini azaltmak için kişisel hijyen kurallarına dikkat edebilirsiniz.^{2 4 6}

Kansızlık Tedavisi Nasıl Yapılır?

Her anemi türü, anemi çeşidinin özelliğine ve şiddetine göre farklı tedavi prosedürleri içerir. Örneğin vücudun yeterli oranda kırmızı kan hücresi üretmemesinden kaynaklı aplastik aneminin tedavisi için kemik iliğini uyaran hormon ilaçları kullanılabilir. Şiddetli demir eksikliği anemisi tedavisinde damar yoluyla demir minerali takviyeleri kullanılabilir. B12 ya da folat eksikliğine bağlı anemi tedavisi için B12 ya da folat takviyeleri önerilebilir. Kemik iliği hastalıklarına bağlı olarak gelişen anemilerin tedavisi için kemik iliği nakli gerekebilir. Orak hücreli anemi tedavisi için ağrı ve komplikasyon gelişimini önlemek amacıyla ağrı kesiciler ya da oksijen verilebilir.⁷

Anemi Kimlerde Görülür?

Anemi çok yaygın görülen bir sağlık durumudur. Adet görmeye başlayan 12-49 yaş arası kadınların yaklaşık %12’sinde kan kaybına bağlı olarak gelişen demir eksikliği anemisi görülür ve genellikle hafif seyreder. Aynı şekilde hamilelik dönemindeki kadınların %20’sinde anemi görülür.³ Buna ek olarak;

• Diyet ile yetersiz demir, folat ve B12 alan kişiler,
• Crohn’s ya da çölyak hastalığı gibi ince bağırsak hastaları,
• Kanser, böbrek hastalıkları, diyabet gibi kronik hastalıklara sahip kişiler,
• Genetik yatkınlığı olanlar,
• 65 yaş üstü bireyler,
• Aşırı alkol tüketenler, toksik kimyasallara maruz kalanlar anemi açısından risk grupları arasındadır.⁴

Anemi Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

• Anemi tedavi edilmediğinde aşağıdaki sağlık problemlerine yol açabilir:
• Günlük aktivitelerin yapılmasını bile engelleyecek düzeyde aşırı yorgunluk ve halsizlik
• Folik asit eksikliğine bağlı olarak hamilelik döneminde erken doğum riski ve bebek gelişiminde anormallikler
• Hızlı ve düzensiz kalp atışı, kalp büyümesi ya da kalp yetmezliği
• Orak hücreli anemi gibi kalıtsal hastalıklarda çok fazla kan kaybına bağlı olarak ölüm gözlemlenebilir.⁴

Demir Eksikliği Anemisinin Farkı Nedir?

Demir eksikliği anemisi, aneminin bir çeşididir. Kanda yeterli oranda kırmızı kan hücresinin bulunmaması ile karakterizedir. Ancak demir eksikliği anemisinin nedeni tamamen diyet ile yetersiz demir minerali alınması ya da demir emiliminde yaşanan bozukluklardır. Demir, kırmızı kan hücrelerinin oksijen taşımasını sağlayan hemoglobin proteininin sentezinde görev alır. Vücutta yeterli oranda demir olmadığında hemoglobin sentezlenmez ve kırmızı kan hücreleri oksijen taşıyamadığı için hücreler fonksiyonlarını tam olarak yerine getiremez. (4)(8)
Demir eksikliği anemisi zamanla gelişir ve belirtileri fark etmek aylar sürebilir. Vücut kırmızı kan hücrelerini sentezlemek için ihtiyaç duyduğu demiri besinler ile alamadığında önce dokulardaki demir rezervlerini kullanır. Rezervler tükeninceye kadar kırmızı kan hücresi üretimi devam eder. Rezervler tükendiğinde kırmızı kan hücresi sentezi duru ve vücut hücreleri enerji elde etmek için yeterli oksijen bulamaz. Yorgunluk ve halsizlik ile odaklanma yeteneğinde azalmalar gibi demir eksikliği belirtileri gözlenebilir. Demir aynı zamanda cilt, saç, tırnakların sağlıklı bir şekilde gelişimine de yardımcı olur. Demir eksikliği durumunda tüm vücut sistemleri normal fonksiyonlarını yerine getirmekte zorlanabilir. ^{4 8}

Demir Eksikliği Anemisinin Tedavisi Nasıl Olur?

Demir eksikliği anemisinin tedavisi için yeterli ve dengeli bir beslenme programı et, tavuk, balık, yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagiller gibi demirden zengin besinler ile desteklenebilir. Ayrıca doktor önerisi ile doğru dozda demir takviyeleri kullanılabilir. Ancak demir takviyesi kullanırken diğer bileşenlerin demir emilimini önlememesi için aç karnına olmanız önerilir. Demir emilimini etkileyen antiasit gibi ilaçlarla birlikte almamaya dikkat edin. Demir emilimini artırmak için C vitamini içeren besinleri diyetinize ekleyebilirsiniz. Ayrıca demir takviyeleri ile birlikte C vitamini takviyesi alarak demirin vücut tarafından emilimini artırmaya yardımcı olabilirsiniz.⁸

Genel vücut sağlığının korunmasında önemli bir diğer mineral çinko hakkında daha detaylı bilgiler için “Çinko eksikliği belirtileri” yazımızı okuyabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.